آبیاری بارانی روشی نوین جهت آبیاری مقرون به صرفه است که در آن آب با فشار وارد شبکه آبیاری (لوله‌های رساننده آب از منبع به زمین زراعی) شده و در انتهای مسیر از طریق آبپاش‌ها با سرعت تعیین شده‌ای خارج شده و زمین را آبیاری می‌کند. آبپاش‌ها به صورتی طراحی شده‌اند که در زمان خروج آب با فشار بالا، آب به زیبایی مانند قطره‌های ریز و درشت شکل گرفته و مانند باران که از آسمان روی گیاهان می‌بارد، از نقطه‌ای بالاتر از گیاه در سطح مزرعه و روی گیاهان پاشش می‌شود. علت نامگذاری این سیستم به نام آبیاری بارانی نیز این همانندی می‌باشد.
آبیاری بارانی یکی از متد‌های آبیاری است که زیر مجموعه آبیاری تحت فشار قرار می‌گیرد و روشی است که از بارش باران الگوبرداری می‌کند. در این روش شبکه لوله کشی جریان آب را که با استفاده از پمپ به صورت پرفشار وارد شده است به محل آبیاری می‌رساند و در ادامه این آب توسط آبپاش‌ها مانند قطرات ریز باران بر روی زمین می‌افتد.
محدودیت‌ها و مزایای آبیاری تحت فشار و سایر روش‌ها برای آبیاری زمین‌های کشاورزی و باغات وجود دارد که عوامل بسیاری مانند شرایط آب و هوایی، نوع خاک، شکل و اندازه زمین، نیروی کار و … در انتخاب یکی از آن‌ها برای مزرعه‌ای خاص دخیل می‌باشد.
در این روش آبیاری بارانی، سرعت خروج آب از آبپاش‌ها میزانی کمتر از نفوذپذیری خاک است به این ترتیب خاک زمان لازم برای نفوذ آب را پیدا می‌کند و آب را به لایه‌های پایین‌تر انتقال می‌دهد و از ایجاد رواناب پیشگیری می‌کند. در صورتی که سرعت بارش قطرات آب بالاتر از نفوذپذیری خاک باشد و رواناب ایجاد شود، راندمان آبیاری به شدت کاهش پیدا خواهد کرد.
مزایا و محدودیت‌های آبیاری بارانی
مزایا و محدودیت‌های آبیاری بارانی متعدد است که در ادامه به مزایا و محدودیت‌های آبیاری بارانی به صورت جداگانه می‌پردازیم.
مزایای روش آبیاری بارانی
- عدم نیاز به مسطح سازی زمین و کاهش هزینه‌های آماده سازی زیر ساخت کشت
- عدم نیاز به کارگران زیاد برای این سبک آبیاری و کاهش هزینه نیروی کارگری
- فراهم شدن امکان تهویه خاک
- کاهش مصرف آب و عدم ایجاد رواناب و فرسایش خاک
- امکان آبیاری اراضی و زمین‌های زیر کشت شیبدار
- امکان آبیاری اراضی کم عمق
- کاهش زمین‌های بلااستفاده که جهت انتقال آب به هدر می‌رفت
- آسان‌تر شدن فرایند مقابله با یخبندان ، آفات و انگل‌ها
- امکان آبیاری در خاک‌های مختلف
- امکان آبیاری در اکثر شرایط آب و هوایی
معایب روش آبیاری بارانی
- سرمایه اولیه مورد نیاز نسبتاً بالاست
- در صورت وزش باد توزیع آب در زمین یکدست و همگن نبوده و تلفات آب افزایش می‌یابد
- در مناطق آب و هوایی بسیار گرم و خشک تبخیر سطحی بالا شکل ساز خواهد بود
- سموم بکار رفته روی گیاه شسته می‌شود
- در صورت وفور املاح امکان ایجاد سوختگی و آسیب به برگ‌ها وجود دارد
اجزای سیستم‌های آبیاری بارانی
اجزای سیستم‌های آبیاری بارانی عبارت است از:
- سیستم پمپاژ و تأمین فشار
- شبکه اصلی لوله‌های آبرسان
- شبکه فرعی لوله‌های آبرسان
- آبپاش‌های خروجی
انواع سیستم‌های آبیاری بارانی
سیستم‌های آبیاری بارانی را از چند نقطه نظر می‌توان تقسیم‌بندی کرد. این سیستم می‌تواند از دیدگاه کلاسیک یا مکانیزه بودن و همچنین از دیدگاه ثابت یا متحرک بودن طبقه‌بندی شود.
انواع سیستم‌های آبیاری بارانی عبارتند از:
- کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک
- کلاسیک نیمه متحرک
- کلاسیک کاملا ثابت
- کلاسیک کاملا متحرک
- ویل موو (آبفشان غلتان)
- سیستم آبیاری عقربه‌ای یا سنترپیوت
- سیستم آبیاری ارابه‌ای یا گان
در ادامه هر یک از موارد فوق را بررسی خواهیم کرد.
1. کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک
در این سیستم آبیاری بارانی سبک کلاسیک ثابت در واقع در طول فصل کشت کلیه بخش‌های پمپاژ و شبکه‌های اصلی و فرعی آبرسان در محل خود به صورت ثابت می‌باشد. شبکه اصلی خط آبرسانی در این روش در زیر خاک قرار می‌گیرد و لوله‌های فرعی آبرسان می‌تواند هد رو حالت را در بر بگیرد و رو یا زیر خاک قرار گیرد.
در این روش بر حسب شرایط و ملزومات، آبپاش امکان جابجایی داشته و می‌تواند توسط شخص و با استفاده از رایزر به شیرهای خودکار در دیگر نقاط وصل شده و مراحل اجرای آبیاری صورت پذیرد.
2. کلاسیک نیمه متحرک
در سبک نیمه متحرک از سیستم کلاسیک، پمپ و فیلتراسیون و همچنین کلیه خطوط لوله‌های اصلی و فرعی ثابت است و لوله‌های جانبی یا به عبارتی بال‌ها توسط شخص در بخش‌های مختلف زمین زراعی جابجا می‌شود. با استفاده از ابزار‌های اتصال، میان خطوط اصلی آبرسان و بال‌ها در همه بخش‌های زمین زراعی عمل آبیاری انجام می‌شود.
3. کلاسیک کاملا ثابت
در سیستم کلاسیک آبیاری از نوع کاملا ثابت بارانی، همچنان که از نام آن مشخص است همه بخش‌ها و تجهیزات سیستم هم سیستم پمپاز و فیلتراسیون و هم خطوط اصلی و فرعی در مکان ثابتی هستند و در تمام سال در مکان خود ثابت می‌مانند و تنها شیرهای ابتدای هر بخش باز و بسته می‌شوند.
کاربرد این سبک آبیاری بطور معمول برای آبیاری گیاهان چندین ساله و باغ‌ها است و البته میزان هزینه‌ها در این روش نسبت به دیگر روش‌ها بالاتر می‌باشد. در این روش می‌توان سیستم را مکانیزه کرده و این کار به کمک شیرهای برقی انجام می‌شود.
4. کلاسیک کاملا متحرک
در صورتی که همه بخش‌های سازنده واحد آبیاری بارانی از جمله پمپ، خط و اصلی و فرعی آبرسان امکان و قابلیت تحرک داشته باشند و بتوان اجزا را از یک کشتزاری به مزرعه دیگر انتقال داد، سیستم حاصل یک سیستم آبیاری بارانی کلاسیک کاملا متحرک است.
در این روش به دلیل متحرک بودن لوله‌ها از جنس آلومینیوم استفاده می‌شود. در این روش آبیاری به تعداد نسبتا زیادی کارگر نیاز است و استهلاک تجهیزات بالا است.
5. ویل موو (آبفشان غلتان)
ساختار سیستم آبیاری آبفشان غلتان از چرخ‌های بزرگ با قطر یک و نیم تا دو متر ساخته شده است که در مرکز چرخ لوله‌های آلومینیومی با نقش انتقال دهنده آب به آبپاش‌ها و به عنوان محور انتقال دهنده نیرو به چرخ‌ها، بکار رفته است. به این سیستم رول لاین نیز گفته می‌شود. دستگاه ویل موو در هنگام آبیاری بی‌حرکت است. ویل موو یک سیستم آبیاری نیمه مکانیزه است.
6. سیستم آبیاری عقربه‌ای یا سنترپیوت
سیستم آبیاری عقربه‌ای که مناسب آبیاری زمین‌های وسیع می‌باشد و نوعی سیستم آبیاری مکانیزه است، شامل بال آبیاری بزرگی است که آبپاش‌ها بر روی آن تعبیه شده اند. بال آبیاری خود بر روی چرخ‌ها جانمایی شده است. عملکرد سیستم عقربه‌ای به این ترتیب است که با گردش چرخ حول یک محور مرکزی، زمین مانند عقربه‌های ساعت و دایره‌وار آبیاری می‌گردد.
7. سیستم آبیاری ارابه‌ای یا گان
آبیاری با سیستم ارابه‌ای شامل یک سیستم تفنگی آبپاش بزرگ به همراه یک ماشین یا به عبارتی ماشین ارابه‌ای متحرک است. بال آبیاری به صورت لوله بزرگی است به دور یک قرقره بزرگ پیچیده شده و سر دیگر آن به ماشین ارابه‌ای متصل می‌شود.
برای استفاده از سیستم تفنگی یا ارابه‌ای، دستگاه آبپاش تفنگی را با یک دستگاه تراکتور در ابتدای محل آبیاری قرار می‌دهند. سپس آبپاش متصل به لوله پلی اتیلن را روی ارابه جایگذاری کرده و با استفاده از یک الکتروموتور فشار لازم برای پرتاب آب از آبپاش تفنگی را ایجاد می‌کنند.
با آغاز به کار موتور آب در ابتدای کار با فشار به توربین ورود می‌کند و سبب چرخش آن می‌شود و در ادامه کار آب از توربین به لوله پلی اتیلن وارد می‌شود و از طریق خروجی آبپاش در سطح زیر کشت توزیع می‌شود.
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.